Θεραπεία της κρυπτοσποριδίωσης σε μικρά μηρυκαστικά & βοοειδή | CEVA

Η κρυπτοσποριδίωση εμφανίζεται σε νεαρά αμνοερίφια και μοσχάρια ηλικία κάτω του ενός μήνα. Αυτή η ενδημική νόσος επηρεάζει αρνητικά την υγεία και την ευζωία των νεαρών ζώων προκαλώντας άμεσες και έμμεσες απώλειες αν δεν αντιμετωπιστεί. 

Στο παρακάτω άρθρο θα δούμε την αποτελεσματικότερη θεραπεία της κρυπτοσποριδίωσης των μικρών μηρυκαστικών και των βοοειδών. Ας δούμε όμως αρχικά τι είναι το κρυπτοσπορίδιο.

Τι είναι το κρυπτοσπορίδιο;

Το κρυπτοσπορίδιο είναι ένα πρωτόζωο παράσιτο που ευθύνεται για γαστρεντερικές διαταραχές και επηρεάζει την ανάπτυξη των νεαρών μηρυκαστικών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το επικρατέστερο είδος στα μηρυκαστικά είναι το Cryptosporidium parvum (C.parvum).

Το κρυπτοσπορίδιο είναι ένας από τους κύριους οργανισμούς που εμπλέκονται στη νεογνική διάρροια των μηρυκαστικών είτε ως αποκλειστικός παράγοντας είτε σε μεικτές λοιμώξεις. 

Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως μπορεί να μεταδοθεί από τα μηρυκαστικά στον άνθρωπο προκαλώντας διάρροια (ζωοανθρωπονόσος). 

Κλινική εικόνα

Ας δούμε τα συμπτώματα της κρυπτοσποριδίωσης στα νεαρά μηρυκαστικά ζώα:

• Υδαρή, έντονη διάρροια που διαρκεί έως δύο εβδομάδες. Συνήθως με ανοιχτό κίτρινο χρώμα και βλέννα. Ίσως περιέχει ίχνη αίματος αλλά δεν είναι ο κανόνας. 
• Λήθαργος
• Ανορεξία 
• Αφυδάτωση 
• Πυρετός σε κάποιες περιπτώσεις

Η διάρροια μπορεί να είναι το μόνο κλινικό σύμπτωμα. Τα μοσχάρια μπορεί να πεθάνουν από αφυδάτωση και καρδιοαγγειακή κατάρρευση. Η αφυδάτωση σχετίζεται με διαταραχές των ηλεκτρολυτών και της οξεοβασικής ισορροπίας, που ευθύνονται για τη μεταβολική οξέωση, η οποία παρατηρείται συνήθως στην κρυπτοσποριδίωση ακόμα και όταν η γενική κατάσταση των ζώων και τα αντανακλαστικά θηλασμού είναι καλά. 

Αυτό τονίζει τη σημασία της αντιμετώπισης της αφυδάτωσης των ζώων που πάσχουν από κρυπτοσποριδίωση

Κρυπτοσποριδίωση στα μηρυκαστικά – Τρόποι αντιμετώπισης

Η θεραπεία της κρυπτοσποριδίωσης των μικρών μηρυκαστικών και των βοοειδών αποτελείται από την ενυδάτωση των ζώων, την υποστηρικτική θεραπεία και την θεραπεία με αντικρυπτοσποριδιακό φάρμακο.

Ενυδάτωση 

Επειδή οι πιο συχνές αιτίες θανάτου σε νεαρά ζώα με διάρροια είναι η αφυδάτωση και η οξέωση, ανεξαρτήτως του αιτιολογικού παράγοντα, ο άμεσος θεραπευτικός στόχος θα πρέπει να επικεντρώνεται στη διόρθωση της αφυδάτωσης, την αύξηση του pH του αίματος για τη διόρθωση της οξυαιμίας, την αποκατάσταση των συγκεντρώσεων ηλεκτρολυτών ενώ τα ζώα υποστηρίζονται διατροφικά [2].

Διαλύματα ηλεκτρολυτών για στοματική χορήγηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάνηψη ζώων με μέτρια αφυδάτωση και οξυαιμία, ενώ η υποδόρια χορήγηση υγρών έχει αποδειχθεί ότι είναι αργή στην αύξηση του όγκου του πλάσματος ή του pH του αίματος και συνεπώς αποτελεί κακή επιλογή για τη θεραπεία της διάρροιας [3].

Τα σκευάσματα ηλεκτρολυτών μπορούν να αναμειχθούν με φρέσκο γάλα αγελάδας, υποκατάστατο γάλακτος ή νερό. Συνήθως περιέχουν ηλεκτρολύτες (νάτριο, χλωρίδιο, κάλιο), αλκαλοποιητικούς παράγοντες (διττανθρακικά ή πρόδρομες ουσίες τους, όπως ακετάτη, κιτρική, προπιονική ή φορμική, ένα ισχυρό ανιόν που μεταβολίζεται), συστατικά που διευκολύνουν την απορρόφηση νατρίου (γλυκόζη, γλυκίνη, ακετάτη, προπιονική) και υποστρώματα που παρέχουν επιπλέον ενέργεια (γλυκόζη, ακετάτη, προπιονική, γλυκίνη) [4].

Σε μοσχάρια που δεν μπορούν να σταθούν ή να θηλάσουν, καθώς και σε περιπτώσεις όπου η αφυδάτωση εκτιμάται στο 8% ή περισσότερο του σωματικού τους βάρους, πρέπει να χορηγούνται ενδοφλέβια υγρά επιπλέον των πόσιμων διαλυμάτων [2].

Η συνέχιση της σίτισης με γάλα ή υποκατάστατο γάλακτος στα μοσχάρια με διάρροια είναι σημαντική για την πρόληψη του υποσιτισμού και της απώλειας βάρους στα προσβεβλημένα μοσχάρια. Η σίτιση με γάλα παρέχει την ενέργεια που απαιτείται για την αύξηση βάρους και ανάπτυξη κατά την περίοδο της διάρροιας, ενώ προσφέρει και τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση του εντερικού βλεννογόνου.

Υποστηρικτικές Θεραπείες

Εκτός από την ενυδάτωση, και άλλες υποστηρικτικές θεραπείες μπορούν να διευκολύνουν την ανάρρωση των μοσχαριών με διάρροια.

• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η μελοξικάμη, μπορούν να μειώσουν τα κλινικά σημάδια της ασθένειας και να ενισχύσουν την ανάρρωση. Σε μια μελέτη πεδίου σε μοσχάρια Holstein, μία μόνο ένεση μελοξικάμης κατά την εμφάνιση της διάρροιας είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της όρεξης για γάλα, την αύξηση της κατανάλωσης τροφής έναρξης (starter) και την υψηλότερη αύξηση βάρους [5].
• Η χορήγηση στοματικών προβιοτικών και παρασκευασμάτων μαγιών. Τα στοιχεία που υποστηρίζουν τη χρήση αυτής της θεραπείας είναι περιορισμένα, αν και πρόσφατα, η χρήση ενός πολυειδικού προβιοτικού και ζυμομύκητα σε δοσολογικό σχήμα 4 συνεχόμενων ημερών μείωσε τη διάρκεια της διάρροιας σε μοσχάρια γαλακτοπαραγωγής κατά 0,8 ημέρες [6].
• Το πρωτόγαλα ως επικουρική θεραπεία για τη διάρροια των μόσχων έχει μελετηθεί πρόσφατα. Το πρωτόγαλα είναι γεμάτο με εκατοντάδες θρεπτικά συστατικά και βιοδραστικές ουσίες που είναι ειδικά προσαρμοσμένα για τη βελτίωση της υγείας και της ανάπτυξης των μοσχαριών [7]. Μια μελέτη πεδίου που χρησιμοποίησε υποκατάστατο πρωτόγαλα από βοοειδή για τη θεραπεία της διάρροιας σε μοσχάρια πριν το απογαλακτισμό, υπέδειξε ότι αυτή η παρέμβαση ήταν ωφέλιμη, καθώς μείωσε τον χρόνο για την αποκατάσταση ενός μη φυσιολογικού σκορ κοπράνων και βελτίωσε την ανάπτυξη μετά από επεισόδιο διάρροιας [8].

Θεραπεία με συγκεκριμένο φάρμακο για το κρυπτοσπορίδιο

Λίγα σκευάσματα έχουν δείξει σημαντική αποτελεσματικότητα κατά του C. parvum και ακόμη λιγότερα είναι αδειοδοτημένα. Η χαλοφουτζινόνη και η παραμομυκίνη αναγνωρίζονται συνήθως ως πολύτιμες επιλογές για θεραπεία [9,10]. Όποιο κι αν είναι το φάρμακο που χορηγείται, θα πρέπει πάντα να λαμβάνονται υπόψη επιπλέον μέτρα που μειώνουν το μικροβιακό φορτίο και βελτιώνουν τη γενική κατάσταση των νεογέννητων.

Η παραμομυκίνη, ένα αντιβιοτικό της ομάδας των αμινογλυκοσίδων, έχει αποδείξει επανειλημμένα τα θεραπευτικά της αποτελέσματα σε μοσχάρια, κατσικάκια και αρνιά με κρυπτοσποριδίωση. Στην Ευρώπη και σε αρκετές άλλες χώρες, η Ceva έχει καταχωρίσει ένα προϊόν παραμομυκίνης που ενδείκνυται για τη θεραπεία μοσχαριών που προσβάλλονται κλινικά από E. coli ή κρυπτοσποριδίωση [11]. Για τη θεραπεία των μοσχαριών με κλινική κρυπτοσποριδίωση, η παραμομυκίνη χορηγείται σε δόση 150 mg/kg από το στόμα μία φορά την ημέρα για 5 ημέρες [12]. Αυτή η δόση έχει αποδειχθεί ανώτερη από τη χαλοφουτζινόνη (η οποία χορηγείται για 7 ημέρες) σε μεγάλες μελέτες πεδίου που πραγματοποιήθηκαν σε μοσχάρια γαλακτοπαραγωγής [13] και κρεοπαραγωγής [14]. Στα αρνιά η θεραπευτική δόση σύμφωνα με μία μελέτη πεδίου είναι 100 mg/kg από το στόμα μία φορά την ημέρα για τρεις ημέρες, αν και από τα ευρήματα φαίνεται πως η συνέχιση της θεραπείας σε αυτή τη δόση μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα κλινικής ίασης και μείωση της απέκκρισης των ωοκύστεων [18]. Λόγω του χαμηλού επιπέδου εντερικής απορρόφησης, η παραμομυκίνη θεωρείται λιγότερο τοξική από τη χαλοφουτζινόνη [15].

Η χαλοφουτζινόνη είναι ένα συνθετικό παράγωγο αλκαλοειδούς κιναζολίνης με κρυπτοσποριδιοστατική δράση, το οποίο είναι αδειοδοτημένο σε ορισμένες χώρες για τη μείωση της διάρροιας λόγω μόλυνσης από C. parvum σε νεογέννητα μοσχάρια. Χορηγείται από το στόμα καθημερινά για 7 ημέρες (100 µg/kg σωματικού βάρους/ημέρα). Η χαλοφουτζινόνη θεωρείται λιγότερο αποτελεσματική όταν χορηγείται σε μοσχάρια ηλικίας άνω των 5 ημερών, αν και η μείωση της απέκκρισης ωοκύστεων και της έντασης της διάρροιας παρατηρείται ακόμη και με σχετικά καθυστερημένη θεραπεία με χαλοφουτζινόνη [9]. Η χαλοφουτζινόνη είναι γνωστό ότι απαιτεί ακριβή δοσολογία. Έχουν αναφερθεί σημάδια δηλητηρίασης, όπως διάρροια, αίμα στα κόπρανα, ανορεξία, αφυδάτωση και καταβολή, με ημερήσιες δόσεις ≥ 200 µg/kg (μόλις στη διπλάσια δόση της θεραπευτικής) [16]. Έχουν επίσης αναφερθεί υπόνοιες για ηνυστρίτιδα που σχετίζεται με υπερδοσολογία χαλοφουτζινόνης (348–421 µg/kg/ημέρα) [17].

Θεραπεία κρυπτοσποριδίωσης σε μηρυκαστικά – Συμπεράσματα

Η κρυπτοσποριδίωση αποτελεί πράγματι σοβαρό πρόβλημα για τα νεαρά μηρυκαστικά, προκαλώντας έντονη διάρροια και επηρεάζοντας την υγεία και την ανάπτυξή τους. Η πρώιμη διάγνωση και ένα ολοκληρωμένο σχέδιο θεραπείας είναι κρίσιμα για την αποτελεσματική διαχείριση αυτής της νόσου. 

Η παραμομυκίνη και η χαλοφουτζινόνη είναι οι δύο κύριες επιλογές για τη θεραπεία της κρυπτοσποριδίωσης των μικρών μηρυκαστικών και των βοοειδών. Η παραμομυκίνη, σε δόση 150 mg/kg μία φορά την ημέρα για 5 ημέρες, έχει δείξει καλύτερο προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας στους μόσχους, καθιστώντας την προτιμώμενη επιλογή σε πολλές περιπτώσεις. Η εξασφάλιση της ενυδάτωσης παράλληλα με αυτές τις θεραπείες είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της ανάρρωσης των μοσχαριών και των αμνοεριφίων.

Βιβλιογραφία

[1]. Kasap S., Kaçar Y., Sentürk S. Evaluation of blood gases in calves with Cryptosporidiosis. Large Animal Review, Vol 30, No 2, 2024.

[2]. Smith, G.W., Berchtold, J., 2014. Fluid therapy in calves. Vet. Clin. North Am. Food Anim. Pract. 30, 409–427, vi. https://doi.org/10.1016/j.cvfa.2014.04.002

[3]. Doré V, Foster DM, Ru H, Smith GW. Comparison of oral, intravenous, and subcutaneous fluid therapy for resuscitation of calves with diarrhea. Journal of Dairy Science, 2019 Dec;102(12):11337-11348. https://doi.org/10.3168/jds.2019-16970

[4]. Constable, P. D., Trefz, F. M., Sen, I., Berchtold, J., Nouri, M., Smith, G., & Grünberg, W. (2021). Intravenous and oral fluid therapy in neonatal calves with diarrhea or sepsis and in adult cattle. Frontiers in veterinary science, 7, 603358.

[5]. C. G. Todd, S. T. Millman, D. R. McKnight, T. F. Duffield, K. E. Leslie, Nonsteroidal anti-inflammatory drug therapy for neonatal calf diarrhea complex: Effects on calf performance, Journal of Animal Science, Volume 88, Issue 6, June 2010, Pages 2019–2028, https://doi.org/10.2527/jas.2009-2340

[6]. Renaud DL, Kelton DF, Weese JS, Noble C, Duffield TF. Evaluation of a multispecies probiotic as a supportive treatment for diarrhea in dairy calves: A randomized clinical trial. Journal of Dairy Science. 2019;102(5):4498-4505. https://doi.org/10.3168/jds.2018-15793

[7]. Carter HSM, Renaud DL, Steele MA, Fischer-Tlustos AJ, Costa JHC. A Narrative Review on the Unexplored Potential of Colostrum as a Preventative Treatment and Therapy for Diarrhea in Neonatal Dairy Calves. Animals (Basel). 2021;11(8):2221. https://doi.org/10.3390/ani11082221

[8]. Carter HSM, Steele MA, Costa JHC, Renaud DL. Evaluating the effectiveness of colostrum as a therapy for diarrhea in preweaned calves. Journal of Dairy Science. 2022;105(12):9982-9994. https://doi.org/10.3168/jds.2022-22187

[9]. Brainard J, Hammer CC, Hunter PR, Katzer F, Hurle G, Tyler K. Efficacy of halofuginone products to prevent or treat cryptosporidiosis in bovine calves: a systematic review and meta-analyses. Parasitology. 2021;148(4):408-419. https://doi.org/10.1017/S0031182020002267

[10]. Brainard, J.; Hammer, C. C.; Tyler, K.; Hunter, P. R. Efficacy of Non-Halofuginone-Based Strategies to Prevent or Treat Cryptosporidiosis in Bovine Calves: A Systematic Review. Preprints 2020, 2020070743. https://doi.org/10.20944/preprints202007.0743.v1

[11]. European Medicines Agency. Gabbrovet Multi, Available : https://medicines.health.europa.eu/veterinary/fr/600000096450

[12]. Achard D, Isaka N, Cron M, Goujas A, Blondel A, Collin J-F, Smola J, Koudela B. Comparative efficacy of three different doses of paromomycin administered orally to treat cryptosporidiosis in experimentally infected dairy calves. 32th World Buiatric Congress, 2024, Cancun, Mexico.

[13]. Achard D, Besche-Barbazanges B, Pagny G, Collin J-F, Cvejić D. Efficacy of an oral solution of paromomycin for the treatment of newborn dairy calves with cryptosporidiosis. Results from a comparative European multicentric field study. 31th World Buiatric Congress, 2022, Madrid, Spain. 

[14]. Achard D, Pagny G, Billy C, Collin J-F, Trotel A. Efficacy of an oral solution of paromomycin for the treatment of suckling beef calves with cryptosporidiosis in a multicentric field study. 32th World Buiatric Congress, 2024, Cancun, Mexico.

[15]. Shahiduzzaman, Md., Daugschies, A. (2012): Therapy and prevention of cryptosporidiosis in animals. Veterinary Parasitology 188, 203-2014.

[16]. European Medicines Agency. (2021), Halocur, Available: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/veterinary/EPAR/halocur

[17]. van Mol W, Chantillon L, Geerinckx L, et al. Abomasitis associated with halofuginone intoxication in pre-weaned calves. BMC Vet Res. 2024;20(1):8. Published 2024 Jan 3. https://doi.org/10.1186/s12917-023-03850-7

[18] M Viu, J Quı́lez, C Sánchez-Acedo, E del Cacho, F López-Bernad. Field trial on the therapeutic efficacy of paromomycin on natural Cryptosporidium parvum infections in lambs. Veterinary Parasitology 2000; 90(3):163-170 https://doi.org/10.1016/S0304-4017(00)00241-7