Καταρροϊκός Πυρετός Προβάτων & Βοοειδών: Νέος ορότυπος στην Ευρώπη

Ο καταρροϊκός πυρετός είναι μία νόσος που προκαλείται από ιό και επηρεάζει άγρια και οικόσιτα μηρυκαστικά. Η μετάδοση γίνεται με τα δήγματα μολυσμένων αρθρόποδων αιματοφάγων εντόμων Culicoides.

Ο ιός του καταρροϊκού πυρετού (BTV) έχει παγκόσμια εξάπλωση. Στην Ευρώπη, κυρίως οι ορότυποι 1, 4, 8 είναι ενδημικοί και σε μικρότερο βαθμό οι ορότυποι 2 και 16. 

Από τη δεκαετία του 2000, η κατανομή του BTV έχει αλλάξει στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο, μέσα από συνεχείς εισβολές του BTV που περιλαμβάνουν διάφορους ορότυπους και στελέχη του.

Τον Σεπτέμβριο του 2023 ένας νέος ορότυπος, ενδημικός στη Νότια Αφρική, εμφανίστηκε στην Ολλανδία, ο ορότυπος αυτός ήταν ο BTV-3. Σύντομα εξαπλώθηκε και στις γειτονικές χώρες, Βέλγιο, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Στη συνέχεια θα δούμε κάποια σημαντικά στοιχεία σχετικά με τον ιό και τη μετάδοσή του.

Ο ιός του καταρροϊκού πυρετού (BTV)

Ο BTV ανήκει στην οικογένεια Sedoreoviridae και στο γένος Orbivirus. Μέχρι σήμερα είναι γνωστοί 27 ορότυποι.

Η παθογένεια και η αντιγονικότητα διαφέρουν μεταξύ των οροτύπων. Συνεπώς, η νόσος για κάθε ορότυπο δεν εκδηλώνεται με τα ίδια πάντα κλινικά συμπτώματα.

Ας δούμε κάποια σημαντικά σημεία για τα έντομα που μεταδίδουν τη νόσο.

Τα έντομα μεταδότες της νόσου

Οι σκνίπες Culicoides μπορούν να πετάξουν 5 χιλιόμετρα μέσα σε λίγες ημέρες. Επίσης, μπορούν να μεταφερθούν σε μεγαλύτερες αποστάσεις από τον άνεμο, ακόμα και πάνω από τη θάλασσα.

Επίσης, οι σκνίπες Culicoides φαίνεται πως επιβιώνουν σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (Cuellar et al., 2018). Η συνεχής κατά τη διάρκεια του έτους μετάδοση του BTV έχει αποδειχθεί με μελέτες στη Σαρδηνία (Ιταλία) και στην Καλιφόρνια (Mayo et al., 2014).

Κλινικά συμπτώματα

Τα κλινικά συμπτώματα του καταρροϊκού πυρετού διαφέρουν από είδος σε είδος.

Καταρροϊκός πυρετός προβάτων - Συμπτώματα

Τα πρόβατα είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν κλινικά συμπτώματα συγκριτικά με τα βοοειδή.

Τα κύρια κλινικά συμπτώματα είναι:

• Πυρετός
• Ανορεξία
• Πτώση της γαλακτοπαραγωγής
• Ερυθρότητα ή/και έλκη στους βλεννογόνους
• Πληγές στη μύτη και στα ούλα
• Πρήξιμο στο πρόσωπο, στα χείλη και στη γλώσσα («μπλε γλώσσα»)
• Δύσπνοια
• Σιελόρροια
• Έκκριμα από τα μάτια ή/και τη μύτη
• Χωλότητα
• Αποβολές ή παραμορφώσεις στα νεογέννητα

Οι κλινικές εκδηλώσεις και η σοβαρότητα της νόσου διαφέρουν από εκτροφή σε εκτροφή.

Οι αίγες προσβάλλονται σπανιότερα και παρατηρούνται πιο ήπια συμπτώματα.

Καταρροϊκός πυρετός βοοειδών - Συμπτώματα

Ειδικά για τα βοοειδή, μπορεί να εμφανίσουν αλλοιώσεις, πληγές, ερυθρότητα ή/και εξελκώσεις στις θηλές ή/και τον μαστό.

Ο ρόλος των βοοειδών στην εξάπλωση και τη διασπορά της νόσου είναι κομβικός και λόγω της παρατεταμένης ιαιμίας, έως και περίπου 50 ημέρες, αποτελούν δεξαμενές της νόσου.

Μέτρα Προστασίας

Βιοασφάλεια

• Προστασία των ζώων από τα έντομα που μεταδίδουν τη νόσο.
• Επίβλεψη των μετακινούμενων εκτροφών από τις αρμόδιες αρχές.
• Καλή υγιεινή της εκτροφής:

Ιατρικά μέτρα (Εμβόλιο)

Ο καταρροϊκός πυρετός μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο με το εμβόλιο.

Τα εντομοκτόνα και εντομοαπωθητικά είναι χρήσιμα αλλά δεν είναι πλήρως αποτελεσματικά. Επίσης, υπάρχουν πολλές δυσκολίες στην τακτική εφαρμογή τους.
Επομένως, πρέπει να χρησιμοποιούνται ως ένα μέτρο μείωσης του κινδύνου όταν τα εμβόλια δεν είναι διαθέσιμα ή μέχρι να επέλθει η ανοσοποίηση μετά από τον εμβολιασμό της εκτροφής. 

Το κλειδί στον έλεγχο της νόσου είναι ο εμβολιασμός. Μόνο με τον εμβολιασμό μπορεί να προστατευτεί πλήρως η εκτροφή και να μειωθεί δραματικά η μετάδοση της νόσου.

Η ανοσοποίηση των ζώων, έχει αποδειχθεί πως είναι το πιο αποτελεσματικό και πρακτικό εργαλείο ενάντια στην εξάπλωση του ιού (Zientara and Sanchez-Vizcaino, 2013).

Τέλος, όσον αφορά τη διασταυρούμενη ανοσία μεταξύ των διαφόρων οροτύπων,  μία πειραματική μελέτη που έγινε το 2018 σε μοσχάρια έδειξε ότι ο εμβολιασμός για έναν ορότυπο (BTV-8) προσφέρει μερική προστασία έναντι άλλων οροτύπων, με μεγάλη παραλλακτικότητα και αβεβαιότητα στα αποτελέσματα (Martinelle, 2018).

Καταρροϊκός πυρετός προβάτων και βοοειδών - Θεραπεία

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει θεραπεία για τον καταρροϊκό πυρετό προβάτων και βοοειδών. Αντίθετα, η διαχείρισή του βασίζεται - όπως είδαμε - σε μεγάλο βαθμό στα προληπτικά μέτρα που εξετάσαμε προηγουμένως.

Δηλαδή σε αποτελεσματικές προληπτικές στρατηγικές όπως ο εμβολιασμός και οι ορθές πρακτικές βιοασφάλειας.

Καταρροϊκός πυρετός - Συνοπτικά

O καταρροϊκός πυρετός αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την υγεία των μηρυκαστικών και την κτηνοτροφία, με την πρόσφατη εμφάνιση του νέου ορότυπου BTV-3 να μεγαλώνει την ανάγκη για ενισχυμένα μέτρα ασφάλειας και εμβολιασμό. 

Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η εφαρμογή αποτελεσματικών πρακτικών βιοασφάλειας μπορούν να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού και να προστατεύσουν την εκτροφή. 

Η συνεχής ενημέρωση και η υιοθέτηση προληπτικών στρατηγικών είναι το κλειδί για την επιτυχή αντιμετώπιση αυτής της νόσου στο μέλλον.