Η ιογενής διάρροια των βοοειδών (Bovine Viral Diarrhea, BVD, Νόσος των βλεννογόνων) είναι μια λοιμώδης ασθένεια των βοοειδών. Οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι ιοί που ανήκουν στο γένος Pestivirus. Συγκεκριμένα δύο τύποι αυτών των ιών μπορούν να ευθύνονται για την ασθένεια. Αυτοί είναι οι τύποι BVDV-1 και BVDV-2, επίσης γνωστοί ως Pestivirus A και Pestivirus B. Στη Βόρεια Αμερική, η συχνότητα εμφάνισης των BVDV-1 και BVDV-2 είναι περίπου η ίδια.Στην Ευρώπη, από την άλλη πλευρά, ο ιός BVD-2 είναι πολύ πιο σπάνιος.
Για την πρόληψη της BVD υπάρχουν εμβόλια διαφορετικών τεχνολογιών. Υπάρχουν αδρανοποιημένα εμβόλια (νεκρά όπως αναφέρονται συχνά) και τροποποιημένα ζωντανά εμβόλια. Στην Ευρώπη, τα περισσότερα από τα ζωντανά εμβόλια είναι μονοδύναμα με ένα στέλεχος του BVDV-1. Ωστόσο, ανάλογα με το στέλεχος του εμβολίου BVDV-1 που χρησιμοποιείται και την τεχνολογία του εμβολίου, τα ζώα μπορεί επίσης να προστατεύονται από τον BVDV-2. Αυτό ονομάζεται διασταυρούμενη προστασία (cross-protection). Αρκετές μελέτες έχουν αποδείξει αυτό το φαινόμενο για ένα ζωντανό εμβόλιο που περιέχει το στέλεχος Oregon C24 του είδους BVDV-1.
Ας δούμε λοιπόν πως αποδείχτηκε η διασταυρούμενη προστασία για το συγκεκριμένο ζωντανό εμβόλιο που εξετάστηκε.
Μια πειραματική μελέτη (Thibault et al., 2004) απέδειξε την αποτελεσματικότητα αυτού του εμβολίου στην πρόληψη των κλινικών συμπτωμάτων μετά από λοίμωξη με τον ιό BVDV-2. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν δεκαπέντε μοσχάρια: πέντε εμβολιάστηκαν με το ζωντανό εμβόλιο (BVDV-1), πέντε εμβολιάστηκαν με ένα δισθενές αδρανοποιημένο εμβόλιο (BVDV-1 και ιό της νόσου του Border) και πέντε μοσχάρια τα οποία δεν εμβολιάστηκαν, χρησίμευσαν ως ομάδα ελέγχου. Στη συνέχεια, 61 ημέρες μετά την ένεση του ζωντανού εμβολίου ή 29 ημέρες μετά τη δεύτερη ένεση του αδρανοποιημένου εμβολίου, τα μοσχάρια μολύνθηκαν τεχνητά ενδορρινικά με ένα στέλεχος του BVDV-2.
Στο επόμενο στάδιο, τα ζώα παρακολουθήθηκαν κλινικά για διάστημα έως και 23 ημερών. Η κλινική εξέταση, η οποία αξιολογήθηκε σύμφωνα με το σύστημα βαθμολόγησης Cortese, περιλάμβανε παρατήρηση της συμπεριφοράς, της τάσης για αιμορραγία, των αναπνευστικών συμπτωμάτων και της διάρροιας. Οι βαθμοί για τα κριτήρια αυτά απονεμήθηκαν ως εξής: κανένα σημάδι = 0, μικρής σημασίας σημάδι = 1, μέτριο σημάδι = 2, σοβαρό σημάδι = 3. Η συνολική βαθμολογία για κάθε μοσχάρι υπολογίστηκε αθροίζοντας τους επιμέρους βαθμούς. Λήφθηκαν επίσης δείγματα αίματος για την αξιολόγηση της λευκοπενίας και για τον έλεγχο της παρουσίας του ιού BVDV-2 με RT-PCR στα λευκοκύτταρα.
Στην κλινική εξέταση, κανένα από τα μοσχάρια που εμβολιάστηκαν με το ζωντανό εμβόλιο δεν παρουσίασε υπερθερμία άνω των 39,5 °C, σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου. Όσον αφορά την κλινική βαθμολογία, για τα ζώα της ομάδας του ζωντανού εμβολίου, αυτή παρέμεινε μηδενική, εκτός από την περίοδο μεταξύ της 8ης και της 11ης ημέρας μετά τη μόλυνση, όταν έφτασε στο μέγιστο των 3 βαθμών. Σε σύγκριση, τα ζώα της ομάδας ελέγχου είχαν κλινική βαθμολογία διαφορετική από το μηδέν για 15 ημέρες, με μέγιστο τους 12 βαθμούς. Τα ζώα της ομάδας του αδρανοποιημένου εμβολίου είχαν κλινική βαθμολογία διαφορετική από το μηδέν για 11 ημέρες, με μέγιστο τους 5 βαθμούς.
Όσον αφορά τα αιματολογικά ευρήματα, τέσσερα από τα πέντε ζώα της ομάδας ελέγχου παρουσίασαν σημαντική λευκοπενία (λιγότερο από 4000 λευκοκύτταρα/pl). Στην ομάδα που εμβολιάστηκε με το αδρανοποιημένο εμβόλιο, ένα μοσχάρι ανέπτυξε λευκοπενία, ενώ κανένα ζώο δεν παρουσίασε λευκοπενία στην ομάδα που εμβολιάστηκε με το ζωντανό εμβόλιο.
Όσον αφορά την ανίχνευση με RT-PCR, όλα τα ζώα της ομάδας ελέγχου ήταν θετικά για τουλάχιστον 5 ημέρες και έως 12 ημέρες. Στην ομάδα που εμβολιάστηκε με το αδρανοποιημένο εμβόλιο, ο ιός BVDV-2 ανιχνεύθηκε με RT-PCR σε δύο ζώα, ενώ κανένα ζώο δεν παρουσίασε ιαιμία (RT-PCR αρνητική) στην ομάδα που εμβολιάστηκε με το ζωντανό εμβόλιο (Πίνακας 1).
| Ημέρες μετά τη μόλυνση | Ομάδα Ελέγχου | Ομάδα Αδρανοποιημένου Εμβολίου | Ομάδα Ζωντανού Εμβολίου |
| 0 | - | - | - |
| 2 | - | - | - |
| 5 | 5 | 1 | - |
| 7 | 5 | 3 | - |
| 9 | 5 | 1 | - |
| 12 | 3 | - | - |
| 14 | 1 | - | - |
| 16 | 1 | - | - |
| 19 | - | - | - |
| 23 | - | - | - |
Πίνακας 1: Αριθμός ζώων με ιαιμία ανά ημέρα και ανά ομάδα μετά την πειραματική μόλυνση
Μια πιο πρόσφατη μελέτη (Grange et al., 2023) αξιολόγησε την εξουδετέρωση δύο στελεχών του ιού BVDV-2a από ορό μοσχίδων που εμβολιάστηκαν με το ζωντανό εμβόλιο. Πραγματοποιήθηκε επίσης σύγκριση με τέσσερα στελέχη του BVDV-1 (1a NADL, 1b, 1e και 1f Hanover). Ορός συλλέχθηκε από 9 μοσχίδες στις ημέρες 28, 203 και 363 μετά τον εμβολιασμό. Διεξήχθησαν δοκιμές ορο-εξουδετέρωσης για τα 6 στελέχη BVDV σε κάθε ημέρα συλλογής και για όλα τα ζώα.
Όλα τα στελέχη εξουδετερώθηκαν από τους ορούς την ημέρα 28 μετά τον εμβολιασμό, με εξαίρεση δύο μοσχίδες των οποίων ο ορός δεν εξουδετέρωσε ένα από τα δύο στελέχη του BVDV-2a κατά την ημερομηνία αυτή. Ωστόσο, κατά την ημέρα 203, ο ορός τους εξουδετέρωσε σωστά όλα τα στελέχη (σχήμα 1). Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο τίτλος των εξουδετερωτικών αντισωμάτων κατά των στελεχών BVDV-2 είναι παρόμοιος με τον τίτλο κατά του στελέχους BVDV-1f Hanover που χρησιμοποιήθηκε για να προκαλέσει μόλυνση σε έγκυα θηλυκά 12 μήνες μετά τον εμβολιασμό (Achard et al., 2018). Σε αυτή τη μελέτη, κανένα εμβολιασμένο θηλυκό δεν απέβαλε ή γέννησε μολυσμένο μοσχάρι, δείχνοντας ότι το εμβόλιο είναι 100% αποτελεσματικό στην προστασία του εμβρύου σε περίπτωση μόλυνσης της μητέρας του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επομένως, μπορεί να υποτεθεί ότι ο εμβολιασμός με ζωντανό εμβόλιο που περιέχει το στέλεχος BVDV-1 Oregon C24 παρέχει χυμική διασταυρούμενη ανοσία, η οποία μπορεί να προσφέρει προστασία στο έμβρυο τόσο από μολύνσεις BVDV-1 όσο και BVDV-2a.
Achard, D., Munoz-Bielsa, J., Pinho, P., & Febery, E. (2018, August). Determination of the fetal protection in pregnant heifers challenged with bovine viral diarrhea type 1 virus twelve months after one administration of a live-attenuated vaccine. In Proceedings of the 30th World Buiatrics Congress, Sapporo, Japan (pp. 27-31).
Grange, G., Mindeguia, M., Gisbert, P., & Meyer, G. (2023). Cross-neutralization between bovine viral diarrhea virus (BVDV) types 1 and 2 after vaccination with a BVDV-1a modified-live-vaccine. Vaccines, 11(7), 1204.
Thibault, J. C., Hamers, C., Couvreur, B., Letellier, C., Dehan, P., Brun, A., ... & Kerkhofs, P. (2004). Untersuchung zur Wirksamkeit der Impfung mit einem BVDV1-Lebendimpfstoff sowie mit einem inaktivierten BVDV1-Impfstoff gegen eine BVDV2-Testinfektion. Tierarztliche Umschau, 59(3).