Αποβολές στις Εκτροφές Αιγοπροβάτων στην Ελλάδα: Chlamydia spp. και Coxiella burnetii τα κύρια παθογόνα
Οι αποβολές στις εκτροφές αιγοπροβάτων αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα με σοβαρές επιπτώσεις στην κερδοφορία και η αντιμετώπισή τους αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Η αναπαραγωγική απόδοση μίας εκτροφής είναι βασική για την οικονονικότητά της και επηρεάζεται από τις αποβολές σε μεγάλο βαθμό. Συνεπώς, η αντιμετώπισή τους είναι επιτακτική ανάγκη.
Η πολυπλοκότητα του προβλήματος έγκειται στη συνύπαρξη πολλών αιτιολογικών παραγόντων, καθώς και στους περιορισμούς που υπάρχουν στη διάγνωση και τη θεραπεία. Αν και τα αίτια μπορεί να ποικίλλουν, οι μολυσματικοί παράγοντες ξεχωρίζουν ως οι πιο σημαντικοί, λόγω των επιπτώσεών τους στην υγεία των ζώων και του κινδύνου που ενέχουν για τη δημόσια υγεία, καθώς πολλοί από αυτούς είναι ζωοανθωπονόσοι.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας(Gouvias et al., 2024), τα βακτήρια Chlamydia abortus (τμήμα της οικογένειας Chlamydophila spp.) και Coxiella burnetii εμπλέκονται στο 75% των περιστατικών αποβολών, καθιστώντας τα, τα κυρίαρχα παθογόνα που απαιτούν άμεση προσοχή.
Οι Αποβολές ως Πρόβλημα στις Εκτροφές Αιγοπροβάτων
Οι αποβολές δεν είναι απλώς ένα μεμονωμένο περιστατικό στις εκτροφές αιγοπροβάτων, αλλά ένα πολυδιάστατο ζήτημα που επηρεάζει την αναπαραγωγική απόδοση και την οικονομική βιωσιμότητα. Όταν ένα ζώο αποβάλλει, ο κτηνοτρόφος χάνει το νεογνό, το γάλα αλλά και την επένδυση σε χρόνο και πόρους.Οι μολυσματικοί παράγοντες, όπως τα βακτήρια Chlamydia abortus και Coxiella burnetii, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί, καθώς δεν περιορίζονται μόνο στα ζώα. Η ικανότητά τους να μεταδίδονται στον άνθρωπο τα καθιστά απειλή για τη δημόσια υγεία, απαιτώντας ολοκληρωμένες στρατηγικές πρόληψης και ελέγχου.
Ο εντοπισμός των αιτιών πίσω από τις αποβολές και η έγκαιρη αντιμετώπισή τους είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της παραγωγικότητας και την προστασία της υγείας τόσο των ζώων όσο και των ανθρώπων που εμπλέκονται στη διαδικασία.
Μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: Τα Κυρίαρχα Παθογόνα
Μια πρόσφατη μελέτη από το Τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έριξε φως στα αίτια των αποβολών στις ελληνικές εκτροφές αιγοπροβάτων. Διερευνήθηκαν 264 δείγματα αποβολών από πρόβατα και αίγες, χρησιμοποιώντας μια καινοτόμο μοριακή τεχνική, την 10-plex HRM-qPCR. Αυτή η μέθοδος επέτρεψε την ταυτόχρονη διερεύνηση 10 διαφορετικών παθογόνων σε κάθε δείγμα, προσφέροντας ακριβή και έγκαιρα αποτελέσματα. Τα παθογόνα που διερευνήθηκαν στα δείγματα ήταν τα παρακάτω: Anaplasma phagocytophilum, Brucella spp., Campylobacter fetus, Chlamydophila spp., Coxiella burnetii, Leptospira spp., Listeria monocytogenes, Neospora caninum, Salmonella spp. και Toxoplasma gondii. Για τη λήψη των δειγμάτων από τα ζώα που απέβαλαν χρησιμοποιήθηκαν κολπικά βύσματα, με απαραίτητη προϋπόθεση τα ζώα να έχουν αποβάλλει εντός 7 ημέρων.
Στις εκτροφές προβάτων, βρέθηκε Chlamydophila spp. σε ποσοστό 41%, ενώ το βακτήριο Coxiella burnetii εντοπίστηκε στο 43,4% των δειγμάτων. Στις εκτροφές αιγών, τα ποσοστά ήταν ακόμα υψηλότερα, με το βακτήριο Chlamydophila spp. να εμφανίζεται στο 48,1% και το βακτήριο Coxiella burnetii στο 71,2% των περιστατικών. Συνολικά, τα δύο αυτά βακτήρια εμπλέκονται στο 75% των περιστατικών αποβολών, καθιστώντας τα, τα κυρίαρχα παθογόνα. Επιπλέον, η μελέτη ανέδειξε τη σημασία των μικτών μολύνσεων, των περιπτώσεων δηλαδή όπου περισσότερα από ένα παθογόνα εντοπίστηκαν στο ίδιο δείγμα. Περίπου το 1/3 των περιστατικών αφορούσε μικτές μολύνσεις, με το βακτήριο Chlamydia abortus και το βακτήριο Coxiella burnetii να συνυπάρχουν σχεδόν στις μισές από αυτές τις περιπτώσεις.
Η Σημασία της Διάγνωσης και της Διαχείρισης
Η αντιμετώπιση των αποβολών στις εκτροφές αιγοπροβάτων απαιτεί άμεση και ακριβή διάγνωση. Η συλλογή των σωστών δειγμάτων, όπως κολπικά βύσματα από ζώα που έχουν αποβάλλει πρόσφατα, και η αποστολή τους σε εξειδικευμένα εργαστήρια είναι κρίσιμα βήματα. Η τεχνική 10-plex HRM-qPCR, που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, προσφέρει μια προηγμένη λύση, επιτρέποντας την ταυτόχρονη ανίχνευση πολλαπλών παθογόνων με υψηλή ακρίβεια. Τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων καθοδηγούν τον κτηνίατρο της εκτροφής στον καταρτισμό κατάλληλων θεραπευτικών και κυρίως προληπτικών πρωτοκόλλων.
Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση δεν είναι μόνο θέμα υγείας των ζώων, αλλά και θέμα οικονομικής επιβίωσης της εκτροφής.
Η κερδοφορία των εκτροφών προβάτων και αιγών δέχεται συνεχώς πιέσεις και οι προκλήσεις του μέλλοντος απαιτούν τη βελτίωση των αποδόσεων και κατ’ επέκταση τη μείωση του κόστους παραγωγής. Η σωστή αναπαραγωγική διαχείριση και η πρόληψη των περιστατικών αποβολών στις εκτροφές αποτελεί βασικό πυλώνα που θα αυξήσει τις αποδόσεις, θα μειώσει τις απώλειες και θα βελτιώσει την κερδοφορία.
Επιπτώσεις στη Δημόσια Υγεία
Τα παθογόνα Chlamydia abortus και Coxiella burnetii δεν απειλούν μόνο τα αιγοπρόβατα, αλλά και τον άνθρωπο, καθώς προκαλούν ζωονόσους. Η μετάδοσή τους μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω της επαφής με μολυσμένα ζώα, της εισπνοής αερολυμάτων ή την κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων. Αυτό καθιστά την πρόληψη και τον έλεγχο των αποβολών ακόμα πιο κρίσιμες, όχι μόνο για την κτηνοτροφία, αλλά και για τη δημόσια υγεία.
Coxiella burnetii και Πυρετός Q
Το βακτήριο Coxiella burnetii προκαλεί τον πυρετό Q στους ανθρώπους, μια νόσο με ποικίλες εκδηλώσεις. Στην οξεία μορφή, τα συμπτώματα μοιάζουν με γρίπη και περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, πονοκεφάλους, ρίγη, κόπωση και μυαλγίες. Συχνά εμφανίζονται και γαστρεντερικά προβλήματα, όπως ναυτία και έμετος, καθώς και σοβαρότερες επιπλοκές, όπως πνευμονία ή ηπατίτιδα. Στη χρόνια μορφή, ο πυρετός Q μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καταστάσεις, όπως ενδοκαρδίτιδα, επίμονο πυρετό, οστεοαρθρικές λοιμώξεις, χρόνια ηπατίτιδα και αποβολές σε εγκύους. Σπανιότερα, παρατηρούνται περικαρδίτιδα ή δερματικές βλάβες. Οι κτηνοτρόφοι και οι εργαζόμενοι σε εκτροφές διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο νόσησης, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια αποβολών, όταν τα επίπεδα του βακτηρίου είναι αυξημένα. Ωστόσο, η αερογενής μετάδοση μπορεί να οδηγήσει σε νόσηση και ανθρώπων που δεν εργάζονται σε εκτροφές αλλά βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με αυτές.
Chlamydia abortus και Ανθρώπινη Υγεία
Το βακτήριο Chlamydia abortus μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις στον άνθρωπο, με συμπτώματα που περιλαμβάνουν αναπνευστικά προβλήματα, οφθαλμικές λοιμώξεις και, σε έγκυες γυναίκες, προβλήματα, όπως αποβολές. Η μετάδοση γίνεται συνήθως μέσω της επαφής με μολυσμένα ζώα ή το περιβάλλον τους, κάτι που τονίζει τη σημασία της προσωπικής υγιεινής και των μέτρων πρόληψης για όσους εργάζονται σε εκτροφές.
Πώς να Αντιμετωπίσετε τις Αποβολές
Η διαχείριση των αποβολών απαιτεί συνδυασμό διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης. Η έγκαιρη συλλογή δειγμάτων και η ανάλυσή τους σε εξειδικευμένα εργαστήρια είναι το πρώτο βήμα. Οι κτηνίατροι μπορούν στη συνέχεια να εφαρμόσουν σε ορισμένες περιπτώσεις θεραπευτικές παρεμβάσεις και να προτείνουν μέτρα πρόληψης, όπως ο εμβολιασμός και μέτρα βιοασφάλειας.
Η εκπαίδευση των κτηνοτρόφων είναι εξίσου σημαντική. Η κατανόηση των κινδύνων και η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών βιοασφάλειας και υγιεινής μπορούν να περιορίσουν την εξάπλωση των ζωονόσων και να προστατεύσουν τόσο τα ζώα όσο και τους ανθρώπους.
Συμπέρασμα
Οι αποβολές στις εκτροφές αιγοπροβάτων στην Ελλάδα, με τα βακτήρια Chlamydia abortus και Coxiella burnetii να εμπλέκονται στο 75% των περιστατικών, αποτελούν ένα σύνθετο πρόβλημα με οικονομικές και υγειονομικές διαστάσεις. Η έγκαιρη διάγνωση με προηγμένες τεχνικές, και η εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης είναι απαραίτητες για τη μείωση των απωλειών και την προστασία της δημόσιας υγείας. Με τη σωστή διαχείριση, οι κτηνοτρόφοι μπορούν να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των εκτροφών τους και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα του κλάδου στις μελλοντικές προκλήσεις.
Βιβλιογραφία
Gouvias et al., Molecular Investigation of Small Ruminant Abortions Using a 10-Plex HRM-qPCR Technique: A Novel Approach in Routine Diagnostics. Microorganisms. 2024 Aug 14;12(8):1675. doi: 10.3390/microorganisms12081675. PMID: 39203517; PMCID: PMC11356958.
Αφήστε τα σχόλιά σας εδώ