Η αναπνευστική νόσος των βοοειδών (Bovine Respiratory Disease, BRD) παραμένει μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τα νεαρά μοσχάρια, επηρεάζοντας την ανάπτυξή τους, την παραγωγικότητα και τη συνολική αποδοτικότητα της εκτροφής. Ενώ τα κλινικά συμπτώματα της BRD όπως ο βήχας, το ρινικό έκκριμα και η δύσπνοια χρησιμοποιούνται συνήθως για τη διάγνωση, συχνά δεν είναι αξιόπιστα, οδηγώντας σε λανθασμένη ή καθυστερημένη διάγνωση. Στο κρίσιμο σημείο της διάγνωσης, η υπερηχογραφική εξέταση μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική. Ακολουθούν οι τέσσερις κύριοι λόγοι για τους οποίους η υπερηχογραφική εξέταση των πνευμόνων πρέπει να θεωρείται απαραίτητη για τη διαχείριση της BRD στα μοσχάρια.
Η εξέταση των αποδόσεων των διαγνωστικών εργαλείων που έχουν ως στόχο την ανίχνευση μιας κλινικής νόσου έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι διευκολύνει την επιλογή της διαγνωστικής προσέγγισης και περιορίζει τις συνέπειες μιας λανθασμένης διάγνωσης.
Για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα μιας διαγνωστικής μεθόδου, οι μελέτες μετρούν την ευαισθησία της (δηλαδή την ικανότητα να εντοπίζει τα ασθενή ζώα) και την ειδικότητά της (δηλαδή την ικανότητα να εντοπίζει τα υγιή ζώα). Όταν ένα διαγνωστικό εργαλείο έχει χαμηλή ειδικότητα, ορισμένα υγιή ζώα ενδέχεται να λάβουν αντιβιοτικά, τα οποία μπορούν να επιταχύνουν την ανάπτυξη αντιμικροβιακής αντοχής. Αντίθετα, όταν ένα διαγνωστικό εργαλείο έχει χαμηλή ευαισθησία, τα ασθενή ζώα ενδέχεται να μην λάβουν θεραπεία, κάτι που είναι επίσης προβληματικό.
Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, οι τρέχουσες παραδοσιακές μέθοδοι διάγνωσης της αναπνευστικής νόσου των βοοειδών (BRD), όπως η οπτική παρατήρηση, η μέτρηση της θερμοκρασίας του ορθού ή η ακρόαση του θώρακα, συχνά στερούνται ευαισθησίας ή/και ειδικότητας, κάτι που αποτελεί πρόβλημα για τους μόσχους με BRD εδώ και δεκαετίες.
| ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ | ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ | ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ | ΠΗΓΗ |
| Οπτική παρατήρηση |
Γενικά Χαμηλή | Γενικά Χαμηλή | |
| Θερμομέτρηση Ορθού | Αποδεκτή | Ψευδώς θετικά είναι συχνά | |
| Στηθοσκόπιο (Θωρακική Ακρόαση) | 72.9% | 53.3% | [1] |
| Wisconsin Score | 62.4% | 74.1% | [2] |
| California Score | 81.6% | 71% | [3] |
| Υπερηχογραφική Εξέταση Πνεύμονα | 89% | 95% | [4] |
Από την άλλη πλευρά, τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα είναι πλέον αρκετά για να επιβεβαιώσουν ότι η υπερηχογραφική εξέταση των πνευμόνων αποτελεί έναν αντικειμενικό, ακριβή και μη επεμβατικό τρόπο ανίχνευσης των πνευμονικών αλλοιώσεων που σχετίζονται με τη BRD [1-4]. Τα υψηλά επίπεδα ευαισθησίας και ειδικότητας που συνήθως συνδέονται με τον υπέρηχο των πνευμόνων τον καθιστούν ένα καλό εργαλείο για την ανίχνευση της BRD. Με αυτό τον τρόπο, η υπερηχογραφική εξέταση των πνευμόνων περιορίζει τον κίνδυνο υποδιάγνωσης ή υπερδιάγνωσης της BRD. Όταν συνδυάζεται με την κλινική εξέταση, βελτιώνει σημαντικά την ακρίβεια της διάγνωσης, επιτρέποντας στοχευμένες παρεμβάσεις και καλύτερο έλεγχο της νόσου.
Οι εξελίξεις στην κτηνιατρική τεχνολογία έχουν καταστήσει τις φορητές συσκευές υπερήχων πιο προσιτές οικονομικά και προσβάσιμες στους κτηνιάτρους. Οι σύγχρονες συσκευές υπερήχων είναι συμπαγείς, εύχρηστες και εξοπλισμένες με δυνατότητες απεικόνισης υψηλής ανάλυσης, καθιστώντας τις κατάλληλες για χρήση σε κάθε τύπο εκτροφής.
Με την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία, οι κτηνίατροι μπορούν να ερμηνεύουν με σιγουριά τις υπερηχογραφικές εικόνες και να παρέχουν ακριβείς διαγνώσεις. Σε αντίθεση με την ακτινογραφία, η οποία απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό και υποδομές, η υπερηχογραφία μπορεί να πραγματοποιηθεί στο πεδίο. Αυτό σημαίνει ότι οι υπερηχογραφικές εξετάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια των τακτικών επισκέψεων στην εκτροφή, επιτρέποντας τη λήψη αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο και την άμεση ανάληψη δράσης.
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της αναπνευστικής νόσου των βοοειδών (BRD) είναι η επίδρασή της στη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα [5]. Ο υπέρηχος των πνευμόνων παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τις κρυφές επιπτώσεις της BRD. Με την αναγνώριση των αλλοιώσεων των πνευμόνων, οι κτηνίατροι μπορούν να εκτιμήσουν την πραγματική διάσταση του αντίκτυπου της νόσου στην εκτροφή.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα μοσχάρια γαλακτοπαραγωγής με αλλοιώσεις στους πνεύμονες (που ανιχνεύθηκαν με υπερηχογράφημα) σε νεαρή ηλικία τείνουν να έχουν μειωμένη διάρκεια ζωής στην εκτροφή[6], μειωμένη αναπαραγωγική απόδοση και χαμηλότερη παραγωγή γάλακτος κατά την ενήλικη ζωή τους [7] σε σύγκριση με τα υγιή ομόλογά τους. Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 613 μοσχίδες, προσδιορίστηκε η συσχέτιση της πνευμονικής πύκνωσης κατά τον απογαλακτισμό με την μετέπειτα επιβίωση [6]. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μοσχίδες με πνευμονική πύκνωση κατά τον απογαλακτισμό είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να θανατωθούν μεταξύ των 350 ημερών ζωής και του πρώτου τοκετού σε σύγκριση με τις μοσχίδες χωρίς πνευμονική πύκνωση (αναλογία κινδύνου = 4,7). Η συνολική αναπαραγωγική απόδοση επηρεάστηκε επίσης, καθώς οι μοσχίδες με πνευμονική πύκνωση στις 60 ημέρες ζωής είχαν χαμηλότερη πιθανότητα (κίνδυνο) εγκατάστασης εγκυμοσύνης σε σύγκριση με εκείνες χωρίς πνευμονική πύκνωση (αναλογία κινδύνου = 0,7).
Τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποιήθηκε σε 215 θηλυκά μοσχάρια από 3 εκτροφές γαλακτοπαραγωγής στο Οντάριο του Καναδά, δείχνουν ότι η παρουσία πνευμονικής πύκνωσης που ανιχνεύθηκε με υπερηχογράφημα κατά τις πρώτες 8 εβδομάδες της ζωής έχει μακροπρόθεσμη επίδραση στα μοσχάρια γαλακτοπαραγωγής, η οποία εκδηλώνεται με μείωση κατά 525 kg της παραγωγής γάλακτος κατά την πρώτη γαλακτική τους περίοδο [7].
Η έγκαιρη επέμβαση είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της αναπνευστικής νόσου των βοοειδών. Όσο περισσότερο παραμένει ένα μοσχάρι χωρίς θεραπεία, τόσο πιο σοβαρή γίνεται η αλλοίωση στους πνεύμονες, με αποτέλεσμα κακά αποτελέσματα θεραπείας και αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας. Ένα βασικό πλεονέκτημα του υπερήχου είναι η ικανότητά της να ανιχνεύει την BRD στα αρχικά της στάδια, ακόμη και όταν τα κλινικά συμπτώματα είναι ελάχιστα.
Με την εφαρμογή της υπερηχογραφίας των πνευμόνων ως μέρος της καθιερωμένης παρακολούθησης της υγείας, οι κτηνίατροι μπορούν να εντοπίζουν νωρίτερα τα προσβεβλημένα μοσχάρια και να χορηγούν στοχευμένες θεραπείες πριν προχωρήσει η ασθένεια. Μια πρόσφατη μελέτη ανέφερε ότι η εβδομαδιαία υπερηχογραφική εξέταση των πνευμόνων των μοσχαριών σε συνδυασμό με κλινική εξέταση μπορεί να οδηγήσει στην έγκαιρη ανίχνευση κλινικών περιπτώσεων BRD, αρκετές ημέρες πριν από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα κλινικά εργαλεία βαθμολόγησης. Επιπλέον, η άμεση θεραπεία των μοσχαριών με BRD συσχετίστηκε με υψηλό ποσοστό επιτυχίας θεραπείας, απουσία υποτροπής, ταχεία επούλωση των πνευμονικών αλλοιώσεων και παρόμοια ανάπτυξη και ποιότητα σφαγίου με τα μη θεραπευμένα υγιή μοσχάρια [8].
Η υπερηχογραφική εξέταση των πνευμόνων βελτιώνει τον τρόπο με τον οποίο οι κτηνίατροι διαγιγνώσκουν και αντιμετωπίζουν τη BRD στα μοσχάρια. Λόγω της ακρίβειας, της ευκολίας χρήσης και της ικανότητάς της να ανιχνεύει κρυφές επιπτώσεις της αναπνευστικής νόσου, έχει καταστεί απαραίτητο εργαλείο για τις σύγχρονες εκτροφές βοοειδών.
Με την ενσωμάτωση του υπερήχου στα προγράμματα ρουτίνας για την εξέταση της υγείας των εκτροφών, οι κτηνίατροι μπορούν να βελτιώσουν την ανίχνευση της αναπνευστικής νόσου, να βελτιώσουν τα αποτελέσματα της θεραπείας και τελικά να ενισχύσουν την παραγωγικότητα και αποδοτικότητα των εκτροφών βοοειδών.
[1]. Buczinski S, Ménard J, Timsit E. Incremental Value (Bayesian Framework) of Thoracic Ultrasonography over Thoracic Auscultation for Diagnosis of Bronchopneumonia in Preweaned Dairy Calves. J Vet Intern Med. 2016;30(4):1396-1401.
[2]. Buczinski S, L Ollivett T, Dendukuri N. Bayesian estimation of the accuracy of the calf respiratory scoring chart and ultrasonography for the diagnosis of bovine respiratory disease in pre-weaned dairy calves. Prev Vet Med. 2015;119(3-4):227-231.
[3]. Buczinski S, Fecteau G, Dubuc J, Francoz D. Validation of a clinical scoring system for bovine respiratory disease complex diagnosis in preweaned dairy calves using a Bayesian framework. Prev Vet Med. 2018;156:102-112.
[4]. Berman J, Francoz D, Dufour S, Buczinski S. Bayesian estimation of sensitivity and specificity of systematic thoracic ultrasound exam for diagnosis of bovine respiratory disease in pre-weaned calves. Prev Vet Med. 2019;162:38-45.
[5]. Buczinski S, Achard D, Timsit E. Effects of calfhood respiratory disease on health and performance of dairy cattle: A systematic review and meta-analysis. J Dairy Sci. 2021;104(7):8214-8227.
[6]. Teixeira AGV, McArt JAA, Bicalho RC. Thoracic ultrasound assessment of lung consolidation at weaning in Holstein dairy heifers: Reproductive performance and survival. J Dairy Sci. 2017;100(4):2985-2991.
[7]. Dunn TR, Ollivett TL, Renaud DL, et al. The effect of lung consolidation, as determined by ultrasonography, on first-lactation milk production in Holstein dairy calves. J Dairy Sci. 2018;101(6):5404-5410.
[8]. Lisuzzo A, Achard D, Valenza A, et al. Bovine Respiratory Disease in Veal Calves: Benefits Associated with Its Early Detection by Lung Ultrasonography and Its Prompt Treatment with a Single Dose of a Fixed Combination of Florfenicol and Meloxicam. Animals (Basel). 2024;14(23):3499.
[9]. Sánchez-Fernández, A.; Gardón, J.C.; Ibáñez, C.; Bueso-Ródenas, J. Use of Ultrasonography for the Evaluation of Lung Lesions in Lambs with Respiratory Complex. Animals 2025, 15, 1153. https://doi.org/10.3390/ ani15081153